Tuesday, January 27, 2009

Сар шинийн эргэн тойронд

Саяхан С1 ТВ-ээр Шарын зурхайнхан, Төгсбуянт зурхайнхан халз мэтгэлцээн хийж нийгэмийг дахиад өөр нэг төрөл зүйлээр нь хоёр хувааж хаях нь тэр... Монголчуудыг ингэж талцуулж байгаа нь цаанаасаа захиалгатай ч юм шиг, манайхан ч өөрсдөө талцаад хэмлэлдээд байх нь инээдтэй ч юм шиг, гунигтай ч юм шиг...

Миний бодлоор энэ маргаад байгаа нь хоёр талтай байгаа. ТВ-ээр маргасанг халти үзсэн, хэрүүл дайралцааны шинжтэй болоод өнгөрсөн, тэндээс авах юм юу ч байгаагүй, сэтгүүлчийн хувьд Отгонбаатар том алдаа хийсэн.
Бусад япон, хятад, солонгос зэрэг орнуудтай адил хийвэл ажил хэргийн явдалд илүү нэмэртэй, 2 орон адилхан амраад цагаан сар, еэвэний баяр гээд нэгнийгээ хүлээхгүй нь нэг давуу тал.
Харин Монголын цаг агаар тэдгээр орноос тэс ондоо арай сүүлд дулаардаг гэдгээрээ Цагаан сарыг өвлийг өнтэй давсаны баяр, Өтгөст хүндлэл үзүүлэх гэдэг утгаараа тусдаа хийдэгээрээ хийгээд яваад байсан ч болно шүү дээ.
Энэ Арго, Дашцэрэн эдэрийн үйлдэлийг би хувьдаа Малчдын Цагалбарын бизнесийг булаацалдаж байгаа атгаг явдал л гэж харж байгаа. Анхнаасаа Монголчууд зөрөөд тэмдэглээд ирсэн, түүгээрээ явсан ч яахав. Хэзээ гэдэг нь гол нь биш яаж баярлаж байгаагаа яриасай. Тэр мөнгө барьж золгодог, бэлгэ сэлт бол их ядаргаатай санагддаг. Ах дүүсээрээ нийлээд нэг томхон газарт нэг удаа ёсолчих нь дээр ч юм шиг.

ГөгөМН-ны сэтгэгдэл дээр нэг хүн ойлгомжтой тайлбар хийсэн байгаа:
Дэлхий нарыг 365.25 хоногт тойрдог. Сар дэлхийг 29.5 хоногт тойрдог. 1 хоног гэдэг нь дэлхий тэнхлэгээрээ нэг бүтэн эргэх хугацаа. Эдгээр хугацаанд бүхэл тоон хамаарал байхгүй шүү дээ. Жишээ нь Грегорын тоолол буюу бидний өргөн хэрэглэж байгаа календарын тоолол дэлхий нарыг тойрч эргэх хугацаатай бүхэл тоон хамааралгүй. Дэлхий нарыг 365.25 хоногт тойрдог учир жишээ нь 2008 оны 1 сарын 1-ны 00 цагт дэлхий нарны зам дээрх яг тэр байрлалдаа дахин 2009 оны 1 сарын 1-ны 18 цагт ирнэ. Дахин 2010 оны 1 сарын 1-ны 12 цагт, 2011 оны 1 сарын 1-ны 6 цагт, 2011 оны 1 сарын 1-ны 0 цагт ирнэ. 4 жилд нэг удаа өндөр жил гэж 2-р сард 1 хоног нэмж тохируулан засвар хийдэг. Үүний адил Сар дэлхийг жилд 365.25 / 29.5 = 12.38 удаа тойрно. Иймд сарны тооллоор жилд 12 сар байдаг боловч ойролцоогоор 3 жилд нэг удаа 1 сар нэмж засвар оруулж өгдөг. Нар, сар, дэлхийн байрлалаас хамааран сар болгонд(29.5 хоног болгон) сар бүтэн ба харагдахгүй байх тохиолдлууд ээлжилж байдаг. Арван тавны сар буюу Сар бүтнээрээ харагдах тохиолдол болон харагдахгүй буюу битүүрэх тохиолдлууд бүрэн утгаараа хугацааны зөвхөн нэг л эгшинд сар болгон болж байдаг. Жишээ нь Хулгана сарын битүү сар тухайн өдрийн 15 цагт бүтэн сар нь сарын дунд өдрийн 9 цагт ч гэдэг юмуу тодорхой нэг эгшинд л тохионо. Үүнээс хамаараад өдрийн 12 цагаас хойш сар битүүрвэл уг өдөр битүүний өдөр гэх, эсвэл 12 цагаас өмнө бол өмнөх өдрийг битүүний өдөр гэх зэргээр л засвар оруулж байгаа хэрэг. Иймээс шөнө сар хараад битүүн биш гэж хэлэх ш утгагүй хэрэг. Хэдэн цагт харсанаас шууд хамаарна. Энэ засвар хийгээд байгаа систем л өөр болохоор хэзээ сар нэмэх вэ, хэдэн цагаас өмнө хойно сар биүүрэх вэ гэдгээс хамаараад 1 өдөр эсвэл 1 сарын зөрүү гарч болно. Энэ бол зүгээр л яаж засвар хийхээс л хамаарна. Жишээ нь одоогийн календарт өндөр жилийг 4-т бүхлээр хуваагддаг жилд нэг хоног нэмнэ гээд тохирчихсон байгаа. Өөр хүмүүс өөр жилд нь засвараа хийгээд явж болно шүү дээ. Ингэвэл 1 өдрийн зөрүү гарах болно. Түүнчлэн хэдэн сарыг ч шинэ жил эхэлж байна гэж үзэж болно шүү дээ. Манайхан албаар л ингэж зөрүүлсэн гэсэн биз дээ. Конусыг нэг нь бөөрөнхий, нэг нь гурвалжин харагддаг гэж л маргаад байгаатай адил зүйл. Харин зурхай бол шал өөр асуудал.

Линк
http://news.gogo.mn/r/48945

1 Comment:

Anonymous said...

Tsag toololiig xvn l zoxioson. Zaawal ertnii xen negniixiig barimtlax albagvi. Shinechelj bolno. Xarin xujaa so naraas yalgaatai baisan ni deer. bid chini tedentei adilxan baix albagvi gej bodoj baina.